15 KASIM DÜNYA KOAH GÜNÜ
KRONİK OBSTRUKTİF AKCİĞER HASTALIĞI (KOAH)
HIRILTINIZI VE YORGUNLUĞUNUZU HAFİFE ALMAYIN
NEFES DARLIĞINIZ VARSA KOAH OLMA İHTİMALİNİZİ DE DÜŞÜNÜN
KOAH GELİŞİMİ İÇİN EN SIK GÖRÜLEN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
“Tedavide hastalığın şiddetine nazaran nefes açıcı ilaçlar, rehabilitasyon programları, bronkoskopik tedaviler üzere farklı tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Fakat bu tedaviler hastalığı tedavi etmekten çok semptomları denetim altına almak ve ömür kalitesini yükseltmek üzerine tesirlidir.” diyen Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Cengiz Özdemir KOAH hakkında merak edilenleri anlattı.
KOAH dünya çapında vefat nedenlerinde 3. sırada, engelliğe yol açan hayat yılı değerlendirmesinde de 7. sırada yer alan değerli bir sıhhat meselesidir. Ülkemizde de misal halde vefat nedenlerinde 3. sırada, engelliğe yol açan ömür yılı değerlendirmesinde de 8. sırada yer almaktadır. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) datalarına nazaran 2019 yılında 3,23 milyon kişi KOAH nedeniyle kaybedilmiştir.
KOAH gelişimi için en sık görülen risk faktörleri
- Tütün kullanımı ve dumanına maruziyet,
- Mesleki ve çevresel toz maruziyeti ve
- Hava kirliliği üzere risk faktörlerdir.
Bunun dışında genetik bozukluklar (alfa 1 antitripsin eksikliği), akciğerin gelişme bozuklukları, teneffüs yolu enfeksiyonları, beslenme bozuklukları, oksidatif gerilim, erkek cinsiyet ve ileri yaş da KOAH gelişiminde tanımlanmış risk faktörleridir. Yüksek gelirli ülkelerde KOAH’lı olguların %70’inden fazlasında sigara ve öteki tütün eserleri sorumludur. Düşük ve orta gelirli ülkelerde ise hava kirliliği KOAH gelişmesinde en değerli risk faktörü olmakla birlikte, sigara ve tütün kullanımı KOAH hadiselerinin %30-40’ını oluşturmaktadır. 70 yaşın altındaki KOAH ölümlerinin yaklaşık %90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelmektedir.
KOAH nedir?
KOAH, hava yolunun daralması ve buna bağlı hava akımının kısıtlanmasına yol açarak teneffüs sıkıntılarına neden olan yaygın bir akciğer hastalığıdır. Bazen amfizem yahut kronik bronşit olarak da isimlendirilir. Amfizem çoklukla akciğerlerdeki hava yollarının sonundaki küçük hava keselerinin (alveoller) tahrip olmasına bağlı daima geniş kalması manasına gelir.
Kronik bronşit nedir?
Kronik bronşit, teneffüs yollarındaki iltihaplanmadan kaynaklanan balgam üretimiyle birlikte kronik öksürüğü tabir eder.
KOAH’da en sık görülen belirtiler nelerdir?
- Nefes darlığı,
- Öksürük (balgamlı yahut kuru) ve
- Hırıltı ve yorgunluktur.
Nefes darlığı en değerli ve çoklukla birinci semptomdur ve KOAH’ın erken safhalarında eforla nefes darlığı olarak başlar. Hastalar merdiven çıkmada yahut koşu ve spor faaliyetlerinde eskiye nazaran kapasitelerinin düştüğünü ve nefeslerinin daraldığını yahut kendi yaşıtlarına nazaran daha çabuk yorulduklarını hissederler. Hastalık ilerledikçe nefes darlığı barizleşir ve istirahat halinde bile nefes darlığı hissedilmeye başlanır. Bunun için tütün kullanımı ve dumanına maruziyet, organik ve inorganik toz maruziyeti üzere daha evvel belirtilen risk faktörleri olan hastaların eforda zorlanmaya başladıklarında KOAH açısından değerlendirilmeleri erken teşhis açısından epeyce kıymetlidir. Erken teşhis hastalığın risk faktörlerinin erken tespit edilip elemine edilerek hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılması, ilerde oluşabilecek komorbid hastalıkların önlenmesi ve alevlenme riskinin azaltılarak daha âlâ bir ömür kalitesinin sağlanması açısından büyük ehemmiyet taşımaktadır.
KOAH’lı hastalarda;
- Akciğer enfeksiyonları,
- Akciğer kanseri,
- Kalp hastalıkları,
- Osteoporoz,
- Depresyon ve anksiyete üzere eşlik eden hastalıkların görülme riski daha yüksektir. Bu hastalıklarla ve öbür kronik hastalıklarla birliktelik KOAH hastalığının seyrini kötüleştirmektedir.
Hastalığın seyrini hangi faktörler tesirler?
- KOAH’ta alevlenmeler dediğimiz hastanın şikayetlerinde süratli ve ani kötüleşmeyle ortaya çıkan ataklar, hastalığın seyrini etkileyen en değerli faktörlerdendir.
- Alevlenmelerin en sık sebebi enfeksiyonlar, bilhassa de viral enfeksiyonlardır.
- Grip ve son yıllarda COVİD üzere viral enfeksiyonlar da KOAH’lı hastalarda daha ağır seyretmektedir. Bu nedenle KOAH hastalarının grip, COVID ve pnömoni aşılarını mutlak suretle yaptırmaları ve teneffüs yolları enfeksiyonlarının arttığı bu devirde ferdî hijyen kurallarına ve maske kullanımına dikkat etmeleri gerekmektedir.
Risk faktörlerinin bilhassa de tütün kullanımı ve dumanına maruziyet ile hava kirliliğinin ortadan kaldırılması KOAH ile gayrette en kıymetli basamağı oluşturmaktadır.
Risk faktörleri nelerdir?
- Tedavinin ana basamaklarını ise tekrar risk faktörlerinin ortadan kaldırılması,
- Semptomları denetim altına almak,
- Hayat kalitesini yükseltmek ve alevlenmelerin önüne geçmek oluşturur.
Semptomplar nasıl denetim altına alınır?
Tedavide hastalığın şiddetine nazaran nefes açıcı ilaçlar, rehabilitasyon programları, bronkoskopik tedaviler üzere farklı tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Lakin bu tedaviler hastalığı tedavi etmekten çok semptomları denetim altına almak ve ömür kalitesini yükseltmek üzerine tesirlidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
