Kanser tedavisinde gayeye yönelik olan akıllı ilaçlar, amaç tedavi olarak da isimlendirilen bir prosedür.
Klasik kanser tedavisinde kullanılan kanser ilaçları bütün hücreleri gaye aldıkları için saç, sakal, tırnak ve kemik iliğinde üretilen kan hücreleri üzere fizyolojik olarak çoğalan olağan hücrelere de ziyan verdiğini belirten Anadolu Sıhhat Merkezi Hastanesi Medikal Onkoloji Uzmanı ve Onkolojik Bilimler Koordinatörü Prof. Dr. Necdet Üskent, “Kanser tedavisi esnasında saç ve sakal dökülmesi, ağızda yaralar oluşması, yaraların geç kapanması üzere yan tesirler görülebilir. Yalnızca tümörü amaç alan akıllı ilaç tedavilerinde ise yalnızca kanser hücreleri tedaviden etkilenir” tabirlerini kullandı. Pek çok akıllı ilaç olduğundan ve bu ilaçların kanser tedavisinde çığır açtığından kelam eden Prof. Dr. Necdet Üskent, yeni geliştirilen ilaçların kanser hücresini intihara sürüklediğini, yani tümörün kendi kendini yok ettiğini de vurguluyor…
Kullanılan akıllı ilaçların kanser hücresini tanıdığını ve yalnızca ona, yani tanıdıkları amaca yöneldiklerini vurgulayan Anadolu Sıhhat Merkezi Hastanesi Medikal Onkoloji Uzmanı ve Onkolojik Bilimler Koordinatörü Prof. Dr. Necdet Üskent, “Akıllı ilaç ismi de buradan geliyor. Kanser hücreleri ister istirahat durumunda olsun isterse çoğalmakta olsun, bu ilaçlardan etkilenir. Çoğalma koşulu yoktur. Akıllı ilaçların farklı kategorileri bulunur. En akıllıları, tümör hücresindeki genetik mutasyon dediğimiz özel yapısal farlılıkları fark eden ve ona yönelen ilaçlardır. Bu ilaçlar güdümlü bir füzeye benzetilebilir, gidip direkt olarak maksadı bulur ve yok eder” açıklamasında bulundu.
Aynı akıllı ilaç birden fazla kanser tipinde başarılı olabiliyor
Kanserin, “mutasyon” ismi verilen, olağan beden hücrelerinin genetik yapısında meydana gelen yapı değişiklikleri sonucu ortaya çıktığını ve hem hedefsiz hem denetimsiz bir hücre çoğalması ile sonuçlandığını belirten Prof. Dr. Necdet Üskent, “Genetik mutasyonları bir çeşit bilgisayar programının şifresinin bozulması üzere düşünebilirsiniz. Mutasyon dediğimiz bu gen değişiklikleri ile kanser hücrelerinde büyüme gelişme ve yayılma özelliği gözlemlenmeye başlar. Bu değişikliklerin lakin yüzde 10’u anne ve babadan intikal eden kalıtsal mutasyonlarken, yüzde 90’ı sonradan oluşan ve “somatik” olarak isimlendirilen mutasyonlardır. Mutasyonların yol açtığı bu denetimsiz yayılmayı durduran moleküller, akıllı ilaçların bir kısmını oluşturur. Çabucak çabucak her kanser çeşidinde tümörün gelişmesini tetikleyen Driver (Şoför) dediğimiz bir çeşit baskın genetik değişiklikler saptanmış ve bunların bir kısmına da özel ilaçlar geliştirilmiştir. Akıllı ilaçlar, kansere neden olan mutasyona yönelik olarak dizayn edilirler. Aktifliği kanıtlanmış ve piyasaya sürülmüş çok sayıda akıllı ilaç vardır. Bunlar spesifik bir organa değil de mutasyona yönelik ilaçlar olduğundan birden fazla kanser çeşidinde de işe yarayabilirler. Örneğin gende mutasyon saptandığı takdirde; akciğer, göğüs ve mide kanserlerinde HER-2 reseptörünün baskılanması ile faal tedavi sağlanabilir” dedi.
Akıllı ilaçlar sayesinde hastalar 20-25 yıl meselesiz yaşayabiliyor
İlk akıllı ilacın 2000’li yılların başında, o vakitler için tedavisi imkânsız görülen lösemi yani kan kanserine yönelik olarak bulunduğunu paylaşan Prof. Dr. Necdet Üskent, “O vakit için birkaç yıl yaşayabilen hastalar bugün güzelleşebiliyor, yani özel tedavi sistemi sayesinde 20-25 yıl sıkıntısız yaşayabiliyorlar. Bu birinci bulgudan sonra araştırmacılar mutasyon dediğimiz ve tümör gelişimine neden olan özel gen yapısı değişikliklerini her kanserde aramaya başladılar ve 2007’li yıllarda akciğer kanserinde EGFR isimli özel mutasyonu buldular. Araştırmalar devam ettikçe cilt, göğüs ve mide kanserlerinde de bu türlü mutasyonların varlığı ortaya çıktı. Günümüzde akciğer kanserlerinin yüzde 15-20 civarı akıllı ilaçlardan faydalanabiliyor, bu oran sigara içmeyen ve bayan hastalarda artıyor” bilgilerini verdi.
Akıllı ilaçların yan tesirleri kemoterapiye nazaran daha hafif
Akıllı ilaçların hastalığı baskı altında tuttuğunu, bir nevi kronikleştirdiğini lisana getiren Prof. Dr. Necdet Üskent, “Akıllı ilaçların yan tesirleri ortasında; kemoterapi kadar olmasa bile yorgunluk, ciltte akne, kuruluk ve saç rengi değişiklikleri bulunuyor. Bunun nedeni bloke edilen gen sinyalinin deri ve saç pigmentindeki olağan vazifelerinin de engellenmesi. Akıllı ilaçların tesir sistemleri farklılık gösterir, mutasyona yönelik olanlar bunlardan yalnızca biridir. Kimileri hücrenin bölünme sinyalini durdurarak tesir ederler. Sağlıklı hücreler genlerden çoğalma sinyali almadan bölünemez ve çoğalamazlar. Kanser hücreleri ise sinyal gelmeden, bir elektrik şalterinin takılı kalması yahut bozuk bir fotokopi makinesi üzere gereksiz, denetimsiz ve hedefsiz çoğalırlar. Kimi akıllı ilaçlar yanlışlı sinyali bloke ederek durdurur, kimileri ise tümörün kan damarlarına ulaşıp beslenmesini engellerler. Bunlar anjiyogenez dediğimiz tümörün kendi damarını oluşturma ve kanlanma tertibini bozarak tesir ederler. Yeni geliştirilen birtakım akıllı ilaçlar ise kanser hücresini intihara yönelterek çalışırlar. Olağan hücreler hasar gördüğünde ya da DNA’ları zedelendiğinde kendilerini yok eder, böylelikle kusurlu hücrenin çoğalmasını engellerler. Programlı hücre mevti de denilen bu hücre intiharı sistemi kanser hücrelerinde bozulmuştur. Yeni bulunan kimi akıllı ilaçlar bunu sağlar ve kanser hücrelerini intihar etmeye ikna ederler” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
