Kış mevsimi yaklaştıkça, güneşi daha az görecek olmanın gerilimi hepimizi kaplamaya başladı. Mevsim şartlarının ruh halimizi etkileme durumu hepimizin malumu ki, bir çoğumuz mevsimsel depresyon yahut buna yakın süreçleri yaşıyoruz. Pekala mevsimsel depresyon tam olarak nedir? Neden olur ve önlenebilmesi mümkün müdür? Uzman Klinik Psikolog Ege Ece Birsel, bahis hakkında merak edilenleri yanıtlıyor.
Vücudumuz, çok sayıda hormonun tesiri ile yaşamsal döngüsünü sürdürür. Bu hormonların salgılanması ise hayat şartlarına bağlı olarak farklı formlarda ortaya çıkabilir. Güneş ışığı ise bu şartların en başında yer alır. Kış ve yaz mevsimlerine geçişte, melatonin üretimine bağlı olarak ortaya çıkan serotonin dengesizliği, mevsimsel depresyona nedenolabilir. Doğal mevsimsel depresyon daha çok kış aylarında görülüğünden, kış depresyonu ismi ile daha yaygın anılır.
Mevsimsel Depresyon Neden Olur?
Yazın sona erip sonbaharın başlamasıyla, güneş ışığı hem daha az görünür hem de geliş açısı itibariyle zayıf hale gelir. Budurumda, bedenin hormon değesine tesir eden süreçler de etkilenir. D Vitamini eksiği durumda ise bu süreç hızlanabilir.
Yazın görülen mevsimsel depresyon ise tam karşıtı biçimde ortaya çıkar. Her iki durum da hayatı olumsuz etkileyebilen ve kimi durumlarda uzman görüşü gerektiren hallerdir.
Mevsimsel depresyon, çabucak herkesin yaşayabileceği bir durumdur. Fakat doğal olaylar nedeniyle, insan bedeninin verdiği bu olağan tepki ciddiye alınmalıdır. Tekrarlayan ve ağır şartlarda seyreden mevsimsel depresyon kronik hale gelebilir. Bu durumda tedavisi zorlaşacak ve insan yaşantısını önemli manada etkileyebilecektir.
Özellikle geçmiş depresyon hikayesi olanların, semptomları görmeleri halinde uzman görüşüne başvurmaları son derece değerlidir. Bununla birlikte, daha evvel sorun yaşamayan bireylerin de semptomlara bağlı olarak uzmanlara başvurmalarında yarar vardır.
Mevsimsel Depresyon Kimlerde Görülür?
Mevsimsel depresyonun belli yaş kümesi olmamakla birlikte, kent insanlarında daha yaygın olduğu söylenebilir. Depresyon hikayesi olan bireylerde ise bu mümkünlük daha fazladır. İstatistiksel olarak bayanların mevsimsel depresyon yaşama mümkünlüğünün ise erkeklerden çok daha fazla olduğu bilinir.
Mevsimsel Depresyon Belirtileri Nelerdir?
Mevsimsel depresyonun belirtileri en önemli; isteksizlik, yorgunluk (halsizlik), mutsuzluk, iştah kaybı, uykusuzluk (veya çok uyku), telaş seviyesinde artış, odaklanamama biçiminde sıralanır. Bu semptomların ağırlaşması halinde kişinin ömrü önemli halde etkilenebileceğinden, dikkatle takip edilmeli ve uzmana müracaat yapılmalıdır.
Mevsimsel Depresyon Nasıl Geçer?
Mevsimsel depresyonun tesirlerinin azaltılmasında kişisel efor son derece kıymetlidir. Farkında olmak ve buna yönelik teşebbüslerde bulunmak, sorunun tahliline önemli ölçüde katkıda bulunabilir. Bunun dışında, kimi olayların seyri itibariyle uzmanlar tarafından sevk ve yönetimi gereklidir. Antidepresan ve terapi takviyesi, depresyonun tedavisinde kullanılan usullerdir.
Mevsimsel depresyona karşı ferdî olarak yapabileceklerimiz ise şu halde sıralanabilir.
Doğru beslenin
Gerek hormon istikrarına tesir etmesi gerekse genel sıhhati etkilemesi bakımından; karbonhidrat, şeker ve yağlı besinleri daha az tüketin. Alkol ve sigara üzere alışkanlıkların, depresyonu tetikleyebileceğini unutmayıp, ziyanlı alışkanlıklardan uzak durup sağlıklı beslenmeyi düşünün.
Olabildiğince fazla gün ışığına ve açık havaya çıkın
Düzenli olarak açık havaya çıkın. Mümkünse, güneş alan doğal ortamları tercih edin. Gün ışığının en ağır olduğu öğlen saatleri bunun için en uygun dönemlerdir.
Sosyalleşin
Fiziksel olarak toplumsallaşmak, depresyonun tesirlerini azaltmakta çok tesirlidir. Hem ortam değişikliği hem de toplumsal bağlantı, sıkıntıların üstesinden gelmeniz için size yardımcı olabilir.
Hareket edin
Düzenli yürüyüşün, serotonin düzeylerinde artışa neden olduğu kanıtlanmıştır. Haftada en az 3 gün orta tempoda, mümkünse doğal bir ortamda yürüyün. Spor antrenmanları ve kapalı salonlar yerine, açık alanda yürüyüş daha tesirli olabilir.
Yeni şeyler deneyin
Yeni yerler keşfetmek ve yeni hobiler edinmek, bunlarla tanışırken zihninizin onlara odaklanmasını sağlar. Bu sayede telaş ve başka negatif kanılardan uzaklaşmanız mümkün olabilir. Hatta edineceğiniz hobilerle kendinize keyif veren süreçleri de inşa edebilirsiniz. Örneğin; neden gitar çalıp müzik söylemeyesiniz ki?
Uyku nizamını bozacak etkinliklerden kaçının
Yatarken televizyon izlemek, çok sıcak yahut soğuk ortamlarda yatmak, rahatsız ortamları kullanmak (kanepe vb.) uyku sisteminize tesir eder ve bunlardan kaçınmak gerekir. Ayrıyeten uykuya yakın saatlerde yemek yememek de değerlidir.
Meditasyonu deneyin
Nefes terapisi başta gelmek üzere, bilimsel olarak kanıtlanmış meditasyon prosedürlerini tercih edebilirsiniz.
İnatçı olun
Umutsuzluk, isteksizlik ve yılgınlık; sizi sorumluluklardan kaçmaya yöneltecektir. Bu noktada inatçı olmalı ve onlarla yüzleşmelisiniz. Ayrıyeten depresyona karşı atabileceğiniz adımlar noktasında da inatçı olmanız gerekir. Çünkü bu bir kısır döngüye dönüşebilir. Yapmanız gerekenleri yapmak istemediğiniz yapmamanız halinde, yarar elde etmeniz mümkün olmayacaktır.
Destek alın
Kimi durumlarla kendiniz baş edemeyebilirsiniz. Semptomların ağırlaşması ve ömrünüzü tesirler hale gelmesi durumunda, kesinlikle uzmanlarla görüşün. Bu noktada yalnızca psikolog ve psikiyatrların uzman olduğunu, öbür kişi ve kaynaklardan edinilen bilgilerin sağlıklı olmayabileceğini unutmayın.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
