Rusya Devlet Nükleer Güç Kuruluşu Rosatom’un elektrik gücü kısmının bir kesimi olan Rosenergoatom Concern A.Ş., Yakutistan’da inşa edilen dünyanın birinci kara tabanlı küçük modüler reaktörü (SMR) Yakutsk’un işletmeci kuruluşu statüsü kazandı. İlgili kararname Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev tarafından imzalandı.
Rusya’nın en son geliştirdiği düşük güçlü RITM-200N su soğutmalı SMR, kara tabanlı konuşlandırma için yenilikçi gemi teknolojisinin uyarlaması olma özelliği taşıyor. RITM-200 serisi reaktörler, Kuzey Kutbu’nun kuvvetli şartlarında en yeni Rus buzkıranlarda test edildi.
Geleneksel nükleer güç santrallere (NGS) kıyasla çok daha küçük olacak olan Yakutsk, boyutu sayesinde de kısa müddette inşa edilecek. Ust-Kuiga yerleşim yerindeki hazırlık çalışmaları tüm süratiyle devam ediyor. 250 kişilik birinci emekçi kampının (VGS-1) inşaatına yönelik çalışmalar tamamlanırken, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde tamamlanması planlanan 683 kişilik ikinci personel kampının birinci etabının inşaatına başlandı. Ust-Kuiga yerleşim yerini Yakutsk alanına bağlayan 12 km uzunluğundaki 1 numaralı yolun üretimine ve Pridorozhny taş ocağından toprak ve taş üzere materyallerin çıkarılmasına da başlandı.
Öte yandan bu yıl içinde üretim ve teknik temel ile inşaat ve montaj tesislerinin inşasının, inşaat alanının tesviyesinin ve inşaat ile montaj çalışmalarının ana basamağının başlaması planlanıyor. Süreksiz kış rotası işletimi devrinde öngörülen çalışmaların yapılabilmesi için 9,5 bin ton yükün getirilmesi planlanıyor.
Rusya’nın Arktik bölgesi, elektrik ıstırabı çeken ve lokal güç olmadan kalkınmanın imkânsız olduğu bölgelerden biri olma özelliğini taşıyor. Devletin geliştirilmesine stratejik değer verdiği, bu bölgede büyük güç santrallerinin inşasının ekonomik açıdan mümkün olmaması sebebiyle Rosatom, bu cins bölgelerde düşük güçlü üretim projelerini artırmaya karar vermişti. Bu emelle Pevek kentinde faaliyet gösteren yüzer nükleer güç santrali, halihazırda yalnızca Bilibino Nükleer Santrali’nin kapasitesinin yenilenmesiyle değil, tıpkı vakitte Baimsk cevher bölgesindeki projelerin uygulanmasıyla da ilgili problemleri çözüyor.
Rosatom ve Yakutistan hükümeti 2019 yılında birinci kara tabanlı küçük modüler reaktör Yakutsk’un inşa edilmesi için muahede imzaladı. Bu proje sayesinde Yakutistan’ın kuzeydeki ücra bölgeleri, Kyuchus altın yatağının ve öteki maden yataklarının geliştirilmesi için sağlam ve yüksek kaliteli bir güç kaynağı elde edecek. Nisan 2023’te Rusya Federasyonu Federal Etraf, Sanayi ve Nükleer Kontrol Kurumu Rostekhnadzor’dan lisans alınmasıyla da bu projenin hayata geçirilmesinde değerli bir adım atılmış oldu.
Yakutistan’da 55 MW kapasiteli RITM-200N reaktörüne dayalı Yakutsk, Rosatom’un kara tabanlı küçük modüler reaktör segmentindeki amiral gemisi projesi olma niteliği taşıyor. Proje kapsamında, RosEnergoAtom teknik müşteri ve işletmeci kuruluş, Rusatom Overseas A.Ş geliştirici, OKBM Afrikantov A.Ş, Devlet İhtisas Tasarım Enstitüsü ve öteki kuruluşlar ortak yüklenici olarak hareket ediyor. Yakutsk, Rusya’nın küçük ölçekli güç mühendisliğinin birinci eserlerinden biri olacak. Bununla bir arada Rosatom’un planları başka düşük kapasiteli projeleri de içeriyor.
RITM serisi reaktörlere sahip çağdaş küçük modüler reaktör dizaynları, çok düzeyli sistemler ve koruma bariyerlerinin yanı sıra faal ve pasif güvenlik sistemlerinin kombinasyonu sayesinde elde edilen yüksek bir güvenlik düzeyine sahip. Kelam konusu sistemler her türlü kaza mümkünlüğünü ve tesis dizaynına dahil edilen çeşitli düzeylerdeki bariyerler etrafa rastgele bir radyoaktif unsur salımını ortadan kaldırıyor. Küçük modüler reaktörler bir bölgenin güç açısından kendine yeterliliğini, bilhassa güç tüketen sanayiler için pak güç kullanımıyla istikrarlı güç ve ısı tedarikini sağlıyor, dizel olanlar da dahil olmak üzere mevcut üretim kaynaklarının değiştirilmesi sayesinde atmosfere ziyanlı unsur salımını da azaltıyor.
Rosenergoatom Concern A.Ş, halihazırda Rusya’nın Çukotka özerk bölgesinde bulunan yüzer nükleer güç santrali de dahil olmak üzere 11 Rus NGS’sini işletiyor. Rusya’nın güç istikrarında nükleer santraller tarafından üretilen elektriğin hissesi yaklaşık %20. Rusya Devlet Başkanı’nın talimatına nazaran 2045 yılına kadar bu oranın %25’e ulaşması amaçlanıyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
