Prof. Dr. Alphan, obezitede birinci tedavi tekniğinin sağlıklı beslenme ve fizikî olarak etkin olmayı da içeren hayat biçimi değişikliği olduğunu söyledi.
İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısım Lideri Prof. Dr. M. Emel Alphan, 22 Mayıs Avrupa Obezite Günü hasebiyle yaptığı açıklamada değerli bir halk sıhhati sorunu olan obeziteyle çabada yapılması gerekenlere dikkat çekti.
Obezite dünyada yaygınlaşan bir halk sıhhati sorunu
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) nazaran obezitenin, “vücutta sıhhati bozacak seviyede çok yağ depolanması” olarak tanımlandığını belirten Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Obezite çok güç tüketimi, yetersiz güç harcaması (sedanter hayat şekli, düşük Dinlenme Metabolik Sürat – DMH) yahut her ikisinin neden olduğu uzun vadeli güç dengesizliği ile kişinin genleri ve etrafı ortasındaki kompleks etkileşimlerinin bir sonucu olarak gelişen kronik bir hastalıktır. Obezite, dünyada ve ülkemizde giderek artan bir halk sıhhati problemidir. Global açıdan epidemik boyuta ulaşan obezite, farklı etnik özellikteki tüm toplumlarda yaygındır. Günümüzde çevresel faktörler, genetik yatkınlık, kültürel, sosyo-ekonomik etkenler ve insan davranışları ortasındaki karmaşık etkileşimlere bağlı olarak obezite insidansında değişiklikler olabilir” dedi.
2035’e kadar 3,3 milyar yetişkinin etkilenebileceği varsayılıyor
DSÖ datalarına nazaran, tüm dünyada fazla kiloluluğun ve obezitenin prevalansının son 50 yıldır giderek arttığına dikkat çeken Prof. Dr. M. Emel Alphan, “2008 yılında 18 yaş ve üzeri obez ve çok kiloluların sayısı 1,8 milyar iken, 2020 yılında 2,2 milyardan daha fazla yetişkinin fazla kilolu ya da obez olduğu bildirilmiştir. 2035 yılına kadar yaklaşık 3,3 milyar yetişkinin obeziteden etkilenebileceği varsayılıyor. 2020’de yetişkinlerde obezitenin yüzde 42 olduğu belirtilirken, 2035’te ise yüzde 54’ünün obez olacağı kestirim ediliyor” dedi.
Obezite çocuk ve gençlerde de artış gösteriyor
Obezitenin çocuk ve gençlerde de benzerlik gösterdiğini belirten Prof. Dr. M. Emel Alphan, “5 ila 19 yaş ortası gençlerde 1990’da yalnızca yüzde 8 olan bu oranın 2022 yılında yüzde 22’ye yükseldiği belirtilirken, 2035 yılında ise yüzde 39’un üzerine çıkması bekleniyor” diye konuştu.
Avrupa’da pek çok hastalığın sebebi obezite
Obezitenin kıymetli sıhhat problemlerine yol açtığına dikkat çeken Prof. Dr. M. Emel Alphan, “DSÖ’nün bilgi tabanına nazaran; obezite Avrupa’daki yetişkinlerde hipertansiyonun yüzde 55’inin, kalp hastalıklarının yüzde 35’inin, Tip 2 diyabetin yüzde 80’inin sorumlusudur ve bunların her yıl 1 milyondan fazlası vefat ile sonuçlanmaktadır” diye konuştu.
Avrupa’da birinci sıradayız
Türkiye’nin obezite oranı açısından dünyada 17’nci, Avrupa’da ise birinci sırada yer aldığını belirten Prof. Dr. M. Emel Alphan, “2024 yılına gelindiğinde Türkiye’de 15 yaş ve üzeri nüfusun yüzde 32,1’inin obez, yüzde 34,6’sının ise fazla kilolu olduğu, toplamda ise bu oranının yüzde 66,7 ye ulaştığını söylemek mümkün. Türkiye’de obeziteye ait hastalıklardan olan diyabet, koroner kalp hastalığı, felç ve kanserden 2,4 milyon kişinin etkilendiği DSÖ-2024 raporunda belirtilmiştir” dedi.
Obezite hastalık riskini artırır, hayat kalitesini olumsuz etkiler
Obezitenin birçok sıhhat problemine neden olduğunu yahut var olan sıkıntıları şiddetlendirdiğini vurgulayan Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Obezite, kalp-damar hastalıkları, diyabet, hipertansiyon, inme (felç), birtakım kanser çeşitleri, teneffüs sistemi hastalıkları, eklem ve kemik hastalıkları, safra kesesi hastalıkları, karaciğer yağlanması, uyku apnesi, depresyon, kısırlık, cinsel fonksiyon bozuklukları, cilt hastalıkları üzere hastalıkların riskini arttırır. Obezite ayrıyeten hayat kalitesini ve mühletini de olumsuz etkiler” ikazında bulundu.
Obezitede altta yatan faktör tedavi edilmeli
Obezitenin sedanter ömür stili ve çok besin alımını destekleyen sosyo-kültürel etrafta geliştiğini kaydeden Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Enerji alımının artması ve güç harcanmasının azalması ile dokularda yağ birikimi olur. Ama yalnızca beslenme durumu düzeltilerek obezite tedavisi mümkün değildir. Obezitenin nedenleri genetik faktörler, hormonal nedenler, birtakım hastalıklar, çeşitli ilaçların kullanımı, uyku bozuklukları (vardiyalı çalışma), çevresel, ruhsal, sosyo-ekonomik faktörler, iklim değişikliği biçiminde sayılabilir. Öncelikle obeziteye neden olan altta yatan faktörün tedavi edilmesi gereklidir. Obeziteye neden olan pek çok faktörün varlığından ötürü obezitenin tedavisi de epey zordur” diye konuştu.
Obeziteyle uğraş çok taraflı olmalı
Obeziteyle çabanın çok istikametli olması gerektiğini belirtenProf. Dr. M. Emel Alphan, “Obezitenin önlenebilmesi için bireylerin, bireyleri oluşturan ailenin ve hasebiyle bütün toplumun sağlıklı beslenme ve fizikî olarak hareketli olması için bilinçlendirilmesi, eğitilmesi ve hem sağlıklı beslenmenin hem de hareketli olmanın davranış biçimine dönüştürülmesi gerekir. Bunu başarmak çok zordur. Bütün toplumlarda obezite ile çaba programları vardır lakin obezite ile ilgili belirlenen gayeye ulaşmanın sahiden çok güç olduğu çabucak hemen bütün toplumlarda giderek artan obezite prevalansından anlaşılmaktadır. Türkiye’de de Sıhhat Bakanlığı’nın yürüttüğü Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı Yetişkin ve Çocukluk Çağı Obezitesinin Önlenmesi ve Fizikî Aktivite Aksiyon Planları yapılıp raporlar yayınlanmaktadır” dedi.
Obezitede tedavi formülü: Beslenme ve hayat stili değişikliği
Obezitede tedavi tekniğinin sağlıklı beslenme ve hayat biçimi değişikliği olduğunu kaydeden Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Aslında obezitedeki birinci tedavi tekniği de bu raporlardan anlaşılacağı üzere, sağlıklı beslenme ve fizikî olarak faal olmayı da içeren hayat usulü değişikliğidir” dedi.
Sağlıklı beslenme modeli hayata geçirilmeli
Sağlıklı beslenmenin tanımını yapan Prof. Dr. M. Emel Alphan, “Sağlıklı beslenme az yağlı süt ve eserleri, yağsız et, balık, tavuk, yumurta ile kurubaklagiller ve az ölçülerde kabuklu kuruyemişleri de içeren, rafine olmayan tam tahıllardan ve günde 5-10 porsiyon zerzevat ve meyveden oluşan bir beslenme modelidir. Doymuş yağ ve trans yağ içermeyen, az ölçüde bitkisel sıvı yağ (zeytinyağı ve öbür bitkisel yağların karışımı) kullanılarak yemeklerin yapılması, şeker ve şekerli besinler ile içeceklerin en az seviyede alınması ve su tüketiminin arttırılması da güç istikrarı ve obeziteye bağlı hastalık risklerini en aza indiren bir yaklaşım olacaktır. Bu biçim beslenme modelleri, tüm dünyada sağlıklı olduğu kabul edilmiş olan Akdeniz diyeti, DASH diyeti ile vejetaryen beslenmedir” diye konuştu.
Popüler diyetlere dikkat!
Popüler diyetlerin risklerine dikkat çeken Prof. Dr. M. Emel Alphan, kelamlarını şöyle tamamladı: “Zayıflamak maksadıyla aralıklı açlık diyetleri, ketojenik diyet, kan kümesi diyetleri, alkali diyet yahut tek besin diyetleri üzere tanınan diyetlere yönelmek kısa vadede zayıflamayı sağlasa da bu çeşit diyetlerin uzun vadede uygulanabilirliği ve ömür uzunluğu sürdürülebilir olması mümkün olmadığı üzere kimi hastalıkların oluşturma riskini arttırdıkları da bir gerçektir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
