Dünya Tiroid Haftası’nda açıklanan datalara nazaran dünyada ve Türkiye’de tiroid kanseri olayları süratle artıyor. Tiroid kanserinin bilhassa bayanlarda göğüs kanserinden sonra ikinci sırayı aldığı göze çarpıyor. Dünya çapında 300 milyondan fazla kişi tiroid hastalıklarından etkileniyor. Tiroide bağlı hastalıkların ortaya çıkmasında; bayan cinsiyeti, yaş, genetik hikaye ve hamilelik faktörleri değer sırasında yer alıyor. Memorial Ataşehir ve Hizmet Hastaneleri Göğüs ve Endokrin Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Bülent Çitgez, tiroid hastalıkları hakkında bilgi verdi.
Tiroide bağlı hastalıkların Türkiye’de görülme sıklığı nedir?
Tiroid; soluk borusunun önünde, boynun ortasında bulunan, hormon salgılayan bir bezdir. Beden metabolizmasında kıymetli işlevleri bulunmaktadır. Çok hormon salgılamasına hipertiroidi, az salgılanmasınaysa hipotiroidi denmektedir. Guatr ise organın olağandan büyük olmasıdır. Cerrahi kısmını ilgilendirense tiroid bezinde gelişen nodüllerdir. Nodüller çok büyük boyutlara ulaşabilir, bunların özellikleri ultrason ve gerekirse biyopsiyle yapılabilmektedir.
Tiroid nodülleri nasıl karakterlere sahip?
Nodüllerin birçok selim karakterdedir. Lakin yüzde 5-10 oranındaki kısmı kanserli hücreler içerebilmektedir. Nodüllerin birden fazla hormon salgılamaz, ancak kimileri çok hormon salgılayarak hipertiroidi gelişmesine yol açmaktadır. Bu bezle ilgili hastalıklar, Türk toplumunun yüzde 35-40’ını etkilemektedir ve bilhassa bayanlarda ortaya çıkmaktadır. Guatr ise ülkemizde endemik olarak görülmektedir.
Nodüller çoğunlukla tedaviye olumlu yanıt veriyor mu?
Her nodül kansere sebep olmaz. Yapıları kistik ve katı olabilir. Kimi hastaların boynunda nodülün, tümörün büyüklüğüne nazaran ya da lenf bezlerinin tutulumuna bağlı olarak şişlik ortaya çıkabilir. Kitlenin yaptığı basıya bağlı olarak boğazda rahatsızlık hissi ve nefes alıp vermede meşakkat yaşanabilir. Bilhassa seste kısılma, nefes darlığı, iştahsızlık ve uzunluğunda lenf bezlerinin şişmesi, ilerlemiş tiroid kanseri habercisi olabilir. Her kanser berbattır, lakin tiroid kanseri yavaş seyreden ve cerrahiyle düzgün yanıt alınabilen bir çeşittir.
Bu kanserin dört alt kümesi vardır. En sık görülen papiller ve folliküler tiroit kanserlerinin seyri yavaştır. Her ameliyat üzere tiroid ameliyatının da riskleri bulunmaktadır. Ses sonu hasarı, kanama ve paratiroit zedelenmesi sonucu kalsiyum metabolizmasında bozulma yaşanabilmektedir.
Tiroid hastalıklarından nasıl korunmalıyız?
Beslenmemize dikkat ederek kimi tiplerinden korunmak mümkün, lakin bedenin kendi yaptığı hücrelerin tiroide harap vermesine neden olan durumları durdurmak mümkün değildir. Hashimato tiroidi bayanlarda çok sık görülen, bezin hasara uğramasına yol açan antikorların gelişimiyle ilgili bir hastalıktır ve semptomlarına nazaran tedavi edilmektedir. Graves hastalığındaysa tiroidin çok çalışmasına sebep olan antikorlar gelişir ve operasyon gerekebilmektedir.
Hastalarda hangi şikayetler görülüyor?
Hipotiroidide halsizlik, çabuk yorulma, ciltte kuruluk ve kalınlaşma, soğuğa dayanıksızlık, dikkat dağınıklığı, saç ve kaşlarda dökülme, seste kalınlaşma, kalp suratının yavaşlaması, kabızlık, yüz ve göz kapaklarında şişkinlik, adet düzensizlikleri görülebilmektedir.
Hipertiroidide ise, iştah artışına karşın kilo kaybı, çarpıntı, sonluluk, çabuk yorulma, sıcağa tahammülsüzlük, çok terleme, ishal yahut sık dışkılama, âdet düzensizliği, kas güçsüzlüğü, göz meseleleri vardır. Uzun vadede kemik erimesi de meydana gelebilmektedir.
Beslenme ve günlük ömürde nelere dikkat edilmesi için teklifleriniz neler?
Tiroid hormon sentezi için kaide olan iyot, besinlerle gereğince alınmalıdır. İyot eksikliğiyle bir arada selenyum eksikliği de guatra neden olabilmektedir. Bu hastalarda B12 vitamini ve demir eksikliği de sık görüldüğünden, yerleri besinlerle doldurulmalıdır. Hashimato hastalarındaysa D vitamini eksikliği vardır. Bu gruptakiler soya, kırmızı lahana, brokoli, brüksel lahanasını dikkatli tüketmesi önerilmektedir.
Hastalar teşhis ve tedavide hangi süreçlerden geçiyor?
Bezin olağan çalışıp çalışmadığı, tiroid hormonlarının test edilmesiyle anlaşılmaktadır. Kanda TSH, T3 ve T4 ölçülür; düzeyi azsa hipotiroidi, çoksa hipertiroididen bahsedilmektedir. Bezin işlevi için sintigrafi yapılabilmektedir. Nodüller hakkında bilgi almak içinse ultrason önerilmektedir. Nodüllerde kuşku saptanırsa, hasta biyopsiye yönlendirilir ve sonucuna nazaran ameliyat kararı verilebilir. Ameliyat olan hastaların ömür boyunca tiroid bezinin yerini tutan hormon ilacı alması gerekmektedir. Kanserin patolojik tipine ve özelliklerine nazaran radyoaktif iyot tedavisi de uygulanabilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
