Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Aksaray Üniversitesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehtap Tekşen ve Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Maruf Balos Biyoloji Anabilim Kolu Yüksek Lisans Öğrencisi Veysel Sonay, ortak çalışması ile Elazığ’ın Karakoçan ilçesinde yeni bir karşıt lâle tipi keşfedildi.
Üç üniversite ortak çalışması ile bilimsel ismi “Fritillaria Karakocanensis” olarak verilen çeşidin Türkçe ismi de “Karakoçan Lâlesi” olarak bilim dünyasına tanıtıldı. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, yeni lale tipinin bilim dünyasına kazandırılmasındaki katkılarından ötürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım’ı tebrik etti.
Yeni lale tipi, “Karakoçan Lalesinin keşif öyküsünü anlatan Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “ Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Kolunda Yüksek Lisans yapan Veysel Sonay tarafından 2019-2021 yılları ortasında ‘Sarıcan Beldesi (Karakoçan/Elazığ) Florası’ isimli yüksek lisans çalışması esnasında, Sarıcan beldesi hudutları içerisinde kuru dere yataklarında, taşlık alanlarda farklı bir yapıya sahip Aksi lâle (Fritillaria) popülasyonunu keşfetmiş. Kelam konusu örneklerini daha evvel topladığı hiçbir bitkiye benzemediğini fark edince, floristik literatürü tarayarak ‘Sarıdudak’ (Fritillaria michailovskyi) isimli karşıt lâle çeşidi olabileceğini düşünmüş. Örneği birçok bitkiseverin bitki fotoğrafları paylaşımı yapan bir toplumsal medya kümesinde paylaşmaya karar vermiş. Fotoğrafları gördüğümde, paylaşılan bu bitkinin yeni bir aykırı lale çeşidi olabileceği konusunda Veysel Sonay’la irtibata geçtim. Bu süreçte Türkiye’de aykırı lale uzmanı olan Aksaray Üniversitesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehtap Tekşen’e danıştık ve tıbbın yeni olabileceği konusunda hemfikir olduk. Üç üniversite akademisyenleri ortak bir çalışmaya başlayarak bitki üzerine ayrıntılı çalışmalar yapmaya karar verdik. Çiçeklenme devrinde ayrıntılı fotoğraflar ve yeteri kadar bitki örneği toplanması için Veysel Sonay’ın tez danışmanı Harran Üniversitesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Akan öncülüğünde bölgeye çalışmalar yapmak için Veysel Sonay ve Doç. Dr. Maruf Balos saha çalışmaları gerçekleştirdiler. Çalışma için toplanan bitki örnekleri husus uzmanı Prof. Dr. Mehtap Tekşen’e incelemek için yollandı. Yapılan incelemeler sonucunda, Karakoçan’ın Sarıcan Beldesinde keşfedilen bu terslâle’nin yeni bir çeşit olduğu sonucuna varıldı” diye konuştu.
“Ülkemizde endemik zıt lâle sayısı 26’ya yükseldi”
Tür hakkında bilgiler veren Prof. Dr. Yıldırım, “Ters lâle (Fritillaria) cinsi Kuzey Yarımküre’de dağılım gösteren, yaklaşık 160–170 çeşide sahip bir cinstir. Bu cinsin üç kıymetli çeşitlilik merkezi bulunur. Bunlardan biri; Kaliforniya (21 tür) başkası Çin (24 tür) ve üçüncüsü ise Güney Batı Asya-Doğu Akdeniz’dir. Üçüncü çeşitlilik merkezinde en değerli alanlar Türkiye (49 tür), Yunanistan (26 tür) ve İran (18 tür)’dır. Bu bağlamda, dünyada en fazla karşıt lâle tipinin Türkiye’de mevcut olduğu görülmektedir. Karakoçan lalesinin keşfi ile birlikte Türkiye’ de aksi lâle çeşidi sayısı 49’a çıkmıştır. Bu çeşitle ülkemiz için endemik olan karşıt lâle sayısı ise 26’ya yükselmiştir. Oransal olarak ülkemizde aksi lâle endemizm oranı yüzde 53’e çıkmıştır” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
